Paragraaf 2 De inhoud van een werkstuk voor levensbeschouwing

Inleiding
We bekijken nu welke eisen er gesteld worden aan de inhoud van een werkstuk voor levensbeschouwing.
Om een onderwerp vanuit een levensbeschouwelijke invalshoek uit te werken moet je van een bepaalde opzet gebruik maken. Die opzet bestaat uit zeven stappen:

1. Een onderwerp zoeken.
2.  Gegevens vanuit andere optieken verzamelen.
3.  Levensvragen bij het onderwerp stellen en één levensvraag uitkiezen.
4.  Levensbeschouwingen kiezen.
5.  Antwoorden geven op de levensvraag.
6.  De antwoorden met elkaar vergelijken en je eigen mening geven.
7.  Besluit.

We leggen hierna deze zeven stappen uit.

1. Een onderwerp zoeken
De eerste stap houdt in dat je een onderwerp gaat zoeken: een onderwerp dat je levensbeschouwelijk gaat bekijken. In hoofdstuk een (par. 3) hebben we geleerd dat levensbeschouwing gaat over levensvragen en antwoorden op levensvragen.
In principe kun je ieder onderwerp kiezen dat je maar wilt. Elders in deze tekst vind je een aantal mogelijke onderwerpen voor een werkstuk levensbeschouwing.
Twijfel je er aan of het onderwerp dat je voor ogen hebt een goed onderwerp is voor een werkstuk levensbeschouwing, raadpleeg dan de docent.
Van belang bij deze eerste stap is nog de beslissing of je alleen aan het onderwerp gaat werken of dat je dat met één of meer klasgenoten gaat doen. Het resultaat van deze eerste stap is dat je een onderwerp hebt gevonden dat je alleen of samen met anderen gaat uitwerken.
In de tekst die nu volgt gaan we er vanuit dat het onderwerp is: ‘arbeid’.

2. Gegevens vanuit andere benaderingen verzamelen
Om levensvragen te kunnen stellen moet je weten waar je het over hebt. Je moet over de benodigde gegevens beschikken. Stel je hebt ‘arbeid’ als onderwerp voor je werkstuk. Dan kun je pas levensvragen over arbeid stellen, als je weet hoe wij in onze samenleving tegen arbeid aankijken (sociale benadering), als je weet welk economisch belang wij aan arbeid toekennen (economische benadering), als je beseft wat arbeid psychisch voor mensen betekent (psychische benadering).

3. Levensvragen bij het onderwerp stellen: één levensvraag kiezen
De vorige stap heeft gegevens opgeleverd om een duidelijk beeld te krijgen van wat arbeid is en hoe arbeid er in onze samenleving voor staat. Op grond van die gegevens ben je nu in staat om een aantal levensvragen over arbeid naar voren te brengen die je in onze samenleving tegenkomt en een aantal levensvragen over arbeid die jij zelf hebt.

In principe kom je daarbij heel veel levensvragen op het spoor. We noemen er enkele:

• wanneer is iemand helemaal gelukkig in zijn werk?
• waarom worden mensen vaak beoordeeld vanuit het oogpunt of ze wel of geen betaald werk verrichten? (de tweedeling tussen werkers en werklozen)
• is betaalde arbeid het belangrijkste in het leven?

Het is natuurlijk niet zinvol om al die levensvragen te behandelen. Dan krijg je een werkstuk in de vorm van een compleet boek. Belangrijk is dus dat je bij je eigen onderwerp eerst een aantal levensvragen naar voren brengt.
Vervolgens kies je dan één levensvraag uit die je in jouw werkstuk verder wilt behandelen.

4. Levensbeschouwingen kiezen
Als je eenmaal één levensvraag hebt gekozen, ga je proberen daar antwoorden op te vinden. Je gaat na wat bepaalde levensbeschouwingen over die vraag te zeggen hebben. Je moet je hier natuurlijk wel beperken: drie levensbeschouwingen is echt het maximum. Welke levensbeschouwingen je kiest, hangt af van verschillende overwegingen:

• welke levensbeschouwingen hebben een uitdrukkelijke mening over de gekozen levensvraag?
• welke levensbeschouwing spreekt jou en jouw eventuele groepsgenoten daarbij aan?
• van welke levensbeschouwingen beschik je over voldoende gegevens?

Belangrijke levensbeschouwingen in onze samenleving zijn christendom, islam, humanisme, jodendom, hindoeïsme, boeddhisme, hedonisme en liberalisme.

5. Antwoorden geven op de levensvraag
Je gaat vervolgens nauwkeurig na wat de gekozen levensbeschouwingen te zeggen hebben met betrekking tot de betreffende levensvraag. Je zoekt dus de antwoorden van de gekozen levensbeschouwingen op de door jou gekozen levensvraag.

6. De antwoorden met elkaar vergelijken en je eigen mening geven
Bij deze stap geef je aan welke overeenkomsten en verschillen er bestaan tussen de gekozen levensbeschouwingen als het gaat over hun antwoord op de gestelde levensvraag. Daarbij kun je gebruik maken van de standpunten van de door jouw gepresenteerde levensbeschouwing.
Ten aanzien van wat de verschillende levensbeschouwingen naar voren brengen over de gestelde levensvraag kun je nu je eigen mening vormen; eventueel samen met de anderen van jouw groep. Van belang is dan natuurlijk wel dat je jouw eigen mening goed onderbouwt.

7. Besluit
In het besluit van het werkstuk kijk je nog eens terug naar je oorspronkelijke vraagstelling. Je gaat na wat wel en wat niet duidelijk is geworden door de bestudering van het onderwerp. Je denkt na over wat je zelf hebt geleerd en of je, gezien de tijd die je erin hebt gestoken, voldoende hebt geleerd. Je bekijkt of je de zaken goed hebt aangepakt. Zijn er punten die voor verbetering vatbaar zijn? Welke dan?

Checklist voor de inhoud van een werkstuk levensbeschouwing
Aan de hand van de volgende aandachtspunten kun je snel nagaan of je voldaan hebt aan de eisen die gesteld worden aan een werkstuk levensbeschouwing.

• Je hebt een onderwerp gekozen waarvoor je belangstelling hebt.
• Je hebt over dit onderwerp belangrijke gegevens van andere benaderingen verzameld.
• Je hebt levensvragen verzameld en één levensvraag gekozen die je zult behandelen.
• Je hebt enkele levensbeschouwingen gekozen, die de levensvraag kunnen beantwoorden.
• Je hebt uitgezocht welke antwoorden de gekozen levensbeschouwingen op die levensvraag geven.
• Je hebt de antwoorden van de levensbeschouwingen met elkaar vergeleken.
• Je hebt ze beoordeeld vanuit je eigen levensbeschouwing.
• Je hebt een afronding gemaakt van jouw werkstuk.

Onderwerpen werkstuk levensbeschouwing
Arbeid                                     Armoede en rijkdom 
Consumeren                           Dood  
Duurzaamheid                        Eenzaamheid                         
Eindigheid                              Geld               
Gender                                   Genot 
Geluk                                      God    
Homoseksualiteit                    Identiteit
Eenzaamheid                          Kunst                                    
Muziek                                    Oorlog en vrede
Ontstaan van het leven           Orgaantransplantatie
Ouderdom                               Overbevolking
Paranormale verschijnselen    Reïncarnatie
Relaties                                   Rituelen         
Symbolen                                Straf               
Techniek                                  Toekomst      
Trouwen                                  Veiligheid                              
Verlieservaringen                    Vriendschap  
Wetenschap en techniek         Ziekte en gezondheid