Paragraaf 2 Wat is euthanasie?
Euthanasie vanuit een historisch gezichtspunt
Het woord euthanasie dateert uit de 4de eeuw voor Christus. Het woord werd gebruikt door een Griekse komediedichter in de betekenis van goede dood. Tot 1800 had het begrip euthanasie vooral de betekenis van vredig inslapen.
Vanaf de negentiende eeuw gaat het bij euthanasie meer en meer om het ingrijpen in het stervensproces en vanaf 1870 krijgt het ook de betekenis van levensbeëindiging op verzoek. Dit had met de ontwikkeling van de medische techniek te maken. Vanaf deze periode wordt er dan ook een maatschappelijke discussie gevoerd over euthanasie.
Om te laten zien dat iets wat euthanasie genoemd wordt, gemakkelijk verkapte moord kan zijn, is het van belang even stil te staan bij het euthanasie-programma van de nazi’s. Zeker ook omdat deze praktijken na de oorlog het debat over euthanasie in Nederland mede bepaald hebben. Zo was de Communistische Partij Nederland - die een leidende rol in het verzet tegen de nazi’s had gespeeld - een radicaal tegenstander van euthanasie, vooral vanwege de onmenselijke praktijken van de Nazi’s, onder het mom van ‘euthanasie’.
In het kader van het euthanasieprogramma van de nazi’s werden meer dan 100.000 mensen gedood: zigeuners, psychiatrische patiënten, lichamelijk gehandicapten en geestelijk gehandicapten. In mei 1935 gaf Hitler voor het eerst toestemming voor het doden van een gehandicapt kind. In 1939 startte het officiële euthanasieprogramma met als doelstellingen het kweken van een zo gezond en zuiver mogelijk ras en een kostenverlaging van de samenleving. In het onderwijs werden de kinderen al vroeg vertrouwd gemaakt met deze ideeën.
Kijk maar eens naar de volgende wiskundeopgave uit een Duits schoolboek in de dertiger jaren:
Sommen
- In een land van het Duitse Rijk wonen 4400 geesteszieken in staatsinrichtingen en 4500 in open opvoedingstehuizen. In districtsverpleeghuizen zijn er 1600 ondergebracht, in tehuizen voor epileptici enz. bevinden zich 2000 mensen, in opvoedingsgestichten 1500 personen. De staat alleen besteedt aan de genoemde instellingen minstens tien miljoen Rijksmark. Wat kost een zieke dus gemiddeld per jaar?
- De bouw van een krankzinnigengesticht kost zes miljoen Rijksmark. Hoeveel dorpshuizen van elk vijftien duizend Rijksmark had men daarvoor kunnen bouwen?
- Volgens verschillende berekeningen kost een geesteszieke de staat jaarlijks rond 1500 Rijksmark, een leerling op een school voor achterlijke kinderen 300 Rijksmark, een leerling op een lagere school ongeveer 250 Rijksmark. Geef de bedragen in geldrollen weer.
- Een geesteszieke kost per dag ongeveer vier Rijksmark, een invalide 5.50 Rijksmark, een misdadiger 3.50 Rijksmark. In veel gevallen verdient een ambtenaar per dag maar ongeveer vier Rijksmark, een bediende nauwelijks 3,50 Rijksmark, een ongeschoolde arbeider nog geen 2 Rijksmark als gezinshoofd.
Geef deze bedragen in een figuur weer.
Artsen waren verplicht om kinderen onder de drie jaar, die leden aan ongeneeslijke ziektes of handicaps, aan te melden. Ouders die niet meewerkten, werden uit de ouderlijke macht ontslagen. Er waren zes speciale instellingen waar het programma werd uitgevoerd. In 1941 protesteerde de Rooms-katholieke Kerk hevig tegen deze praktijk. Opmerkelijk is dat de geallieerden geen propagandistisch gebruik hebben gemaakt van deze nazi-praktijk. Dit wijst er op dat ook in deze tijd in Engeland en in de Verenigde Staten van Amerika een grote groep van voorstanders bestond voor levensbeëindiging, zonder dat er een verzoek is gedaan door de betrokkene.
Opdracht 9
Je voert een gesprek met een huisarts. Het gesprek gaat over medisch zinloos handelen en euthanasie.
Suggesties voor vragen:
- wat is medisch zinloos handelen?
- welke voorbeelden zijn er van medisch zinloos handelen?
- hoe gaat de medicus om met dit soort situaties?
- krijgt de medicus wel eens een verzoek om hulp bij zelfdoding?
- welke redenen geven patiënten bij een dergelijk verzoek?
- hoe gaat de medicus om met verzoeken om hulp bij zelfdoding?
- hoe voelt het om eventueel mee te werken aan het verkorten van het leven van een patiënt?
Maak een verslag van je onderzoek.